دستورالعمل گروه‌ها و کمیته‌های کارشناسی رسمی و ارتقای صلاحیت کارشناسان رسمی عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده

در راستای عمل به تکالیف مندرج در بند (د) ماده ۳ دستورالعمل «ساماندهی زمان و فرایند کارشناسی رسمی» مصوب ۱۳۹۹/۰۱/۰۷ رئیس قوه قضائیه مبنی بر ایجاد «ساختار مناسب نظارت و ارزشیابی» و به منظور نظارت بر عملکرد حرفه‌ای کارشناسان رسمی عضو مرکز و همچنین ماده ۳ و بند (ج) ماده ۴ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب ۱۳۹۷/۱۱/۲۸ رییس قوه قضاییه و جهت حصول اطمینان از حسن جریان امور کارشناسی، دستورالعمل «گروه‌ها و کمیته‌های کارشناسی رسمی و ارتقای صلاحیت کارشناسان رسمی عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده» به شرح مواد آتی مصوب می‌گردد.

ماده ۱: واژه‌ها و اصطلاحات به کار رفته در این دستورالعمل در معانی مشروح ذیل به کار می رود:

مرکز: مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده؛

معاونت: معاونت کارشناسان رسمی مرکز؛

کارشناس: کارشناس رسمی دادگستری عضو مرکز؛

کمیته: کمیته تخصصی رشته کارشناسی رسمی؛

گروه: گروه کارشناسی؛

شورای عالی: شورای عالی کارشناسان رسمی مرکز؛

عضو: عضو دارای پروانه فعال که پروانه وی معتبر بوده و در وضعیت تعلیق یا تودیع نبوده و مطابق مقررات تمدید شده باشد.

ماده ۲- به منظور مدیریت امور کارشناسان توسط معاونت، گروه‌های کارشناسی با شرح وظایف ذیل تشکیل می‌شود:

الف- پیشنهاد ادغام و یا ایجاد صلاحیت‌های جدید ذیل هر یک از رشته‌های کارشناسی جهت تصویب در شورای عالی به معاونت؛

ب- تدوین و به روز رسانی کاربرگ‌های استاندارد کارشناسی و ضوابط انجام قرار کارشناسی متناسب با موضوعات و صلاحیت‌های کارشناسی و پیشنهاد به معاونت جهت تصویب در شورای عالی؛

پ- پیشنهاد شاخص‌های ارزیابی عملکرد حرفه‌ای کارشناسان به معاونت؛

ت- پیشنهاد اصلاح ضوابط ارتقای صلاحیت در رشته‌های مربوطه به معاونت؛

ث- بررسی پیشنهاد کمیته‌ها پیرامون آزمون کارشناسی در خصوص مدرک و رشته تحصیلی، سوابق تجربی مرتبط و منابع آزمون و ارائه به معاونت جهت طرح در شورای عالی؛

ج- ارائه پیشنهادهای مربوط به اصلاح «تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری» به معاونت جهت طرح در شورای عالی؛

چ- به روز رسانی مقررات و ضوابط ارتقای صلاحیت در رشته‌های مختلف کارشناسی رسمی؛

ح- نظارت بر اجرای سیاست‌ها و مقررات مرکز در حوزه ارتقای صلاحیت‌های کارشناسی رسمی؛

د- پاسخگویی به ابهامات هیأت مدیره‌های استانی پیرامون مقررات ابلاغی مربوطه و ایجاد وحدت رویه در حوزه تخصصی مربوطه؛

 ر- تعیین صلاحیت‌های پایه اعطایی هر رشته به کارشناسان در آغاز فعالیت؛

ز- موافقت یا عدم موافقت با  نظر کمیته در خصوص درخواست‌های ارتقای صلاحیت کارشناسان و اعلام نظر  به معاونت.

ماده ۳- هر گروه به تعداد رشته‌های زیر مجموعه خود، دارای عضو است که به پیشنهاد معاونت و از بین کارشناسان فعال رشته‌های مربوطه، از سوی رئیس مرکز برای یک دوره دو ساله منصوب می‌شوند. رئیس هر گروه، از بین اعضای آن و توسط رئیس مرکز تعیین می‌شود.

تبصره- رشته‌هایی که تعداد اعضای فعال آن‌ها بین ۵۰۰  تا ۱۵۰۰ نفر باشد، دو نماینده و رشته‌های دارای بیش از ۱۵۰۰ عضو، سه نماینده در گروه خواهند داشت.

ماده ۴- رشته‌های کارشناسی مرکز در گروه‌های ده گانه زیر قرار می‌گیرند.

۱- گروه «ارزشیابی اموال منقول»: رشته‌های «فرش»، «لوازم خانگی و اداری» و «ساعت و جواهرات»؛

۲- گروه «امور پزشکی و دارویی»: رشته‌های «امور پزشکی»، «داروسازی و سم‌شناسی»، «علوم آزمایشگاهی»، «مهندسی پزشکی (تجهیزات پزشکی)» و «بیوتکنولوژی»؛

۳- گروه «امور مالی و بازرگانی»: رشته‌های «امور اقتصادی و بازرگانی»، «امور بانکی»، «امور بیمه»، امور مالیاتی»، «بورس و اوراق بهادار»، «حسابداری و حسابرسی»، «امور گمرکی»، «امور تعاونی‌ها»، «نفقه» و «آمار»؛

۴- گروه «امور وسایط نقلیه»: رشته‌های «امور وسایط نقلیه موتوری زمینی (تصادفات)»، «امور حمل و نقل (ترابری)»، «امور وسایط نقلیه دریایی و غواصی» و «امور وسایط نقلیه ریلی»؛

۵- گروه «ایمنی و حوادث»: رشته‌های «اسلحه شناسی و مهمات»، «امنیت عمومی»، «آتش‌نشانی و آتش سوزی» و «حوادث ناشی از کار و بهداشت حرفه‌ای»؛

۶- گروه «خدمات اداری و عمومی»: رشته‌های «تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت»، «امور اداری و استخدامی»، «ثبت شرکت‌ها، علائم تجاری و اختراعات»، «زبان‌های خارجه (انگلیسی، فرانسه و عربی)» و «روابط کار و کارگری و بیمه‌های اجتماعی»؛

۷- گروه «راه و ساختمان و امور ثبتی»: رشته‌های «امور ثبتی و نقشه‌برداری»، «شهرسازی و برنامه ریزی شهری»، «راه و ساختمان» و «معماری و تزئینات داخلی»؛

۸- گروه «فرهنگ، هنر و رسانه»: رشته‌های «صنایع دستی»، «اشیاء عتیقه و موزه‌ای»، «باستان‌شناسی و حفاظت آثار باستانی»، «هنر، رسانه و تبلیغات»، «امور خبرنگاری و روزنامه نگاری»، «کتاب و کتاب شناسی»، «طبع و نشر»، «ایرانگردی و جهانگردی» و «امور ورزشی»؛

۹- گروه «کشاورزی و منابع طبیعی»: رشته‌های «کشاورزی و منابع طبیعی»، «گیاه پزشکی»، «مواد غذایی و مسمومیت‌های ناشی از آن»، «دامپروری و دامپزشکی»، «آبزیان و شیلات»، «امور آب»، «محیط زیست طبیعی» و «صنایع چوب»؛

۱۰- گروه‌ «صنعت و فن»: رشته‌های «برق، الکترونیک و مخابرات»، «برق، ماشین آلات و تأسیسات کارخانجات»، «تأسیسات ساختمانی»، «گاز و گازرسانی»، «نساجی و رنگرزی»، «امور معادن»، «کامپیوتر، فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای مجازی»، «مواد و فلزات»، «نفت، پتروشیمی و فرآورده‌های شیمیایی»، «صنایع هوایی و فضایی» و «انرژی هسته‌ای».

ماده ۵- جلسات گروه حداقل هر ماه یکبار به دعوت رئیس گروه و با حضور اکثریت اعضا رسمیت می‌یابد. مصوبات گروه با رای اکثریت اعضای حاضر معتبر بوده و به جز مواردی که تصمیم‌گیری در خصوص اصل موضوع در صلاحیت شورای عالی باشد، پس از تایید معاونت لازم الاجرا است.

تبصره- محکومیت قطعی انتظامی درجه ۴ به بالا و یا غیبت هر یک از اعضای گروه برای ۳ جلسه متوالی یا ۶ جلسه متناوب در سال، موجب سلب عضویت می‌شود و معاونت ظرف یک ماه عضو جایگزین را معرفی می‌کند.

ماده ۶- هر کمیته‌ تخصصی، دارای یک رئیس و ۲ تا ۱۰ عضو است که توسط معاونت برای دو سال تعیین می‌شوند. اعضا و رئیس هر کمیته تخصصی از بین کارشناسان همان رشته که دارای شرایط ذیل باشند، انتخاب می‌شوند:

الف- دارا بودن پروانه فعال؛

ب- فقدان محکومیت قطعی انتظامی درجه ۴ به بالا طی سه سال گذشته؛

پ- عضویت در سامانه شفافیت عملکرد مرکز؛

ت- مشارکت داوطلبانه و تبرّعی در انجام وظایف و مأموریت‌های مرکز؛

ث- انجام منظم تکالیف معاضدتی و کارشناسی‌های کشیک؛

ماده ۷- حد نصاب لازم برای تشکیل کمیته در هر رشته کارشناسی، وجود حداقل ۳۰ عضو در کل کشور می‌باشد. تعداد اعضای کمیته‌ با احتساب رئیس کمیته، بر اساس تعداد اعضای فعال هر رشته در کل کشور، به شرح ذیل می‌باشد:

الف- رشته‌های دارای حداکثر ۳۰۰ عضو: سه؛

ب- رشته‌های دارای ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ عضو: پنج؛

ج- رشته‌های دارای ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ عضو: هفت؛

پ- رشته‌های دارای ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ عضو: نه؛

ت- رشته‌های دارای بیش از ۳۰۰۰ عضو: یازده.

تبصره- در صورتی که تعداد اعضای فعال در هر رشته جهت تشکیل کمیته به حد نصاب نرسد، یک الی سه نفر کارشناس توسط معاونت جهت انجام وظایف مربوطه تعیین می‌شود.

ماده ۸- کمیته انجام وظایف زیر را بر عهده دارد:

الف- اظهار نظر در خصوص پرونده‌های ارجاعی از دادسرای انتظامی؛

ب- ارائه پیشنهاد به گروه در خصوص شرایط تخصصی پذیرش در آزمون کارشناسان؛

پ- تعیین محتوای آموزش‌های عمومی و تخصصی و ارائه به گروه؛

ت- اعطای صلاحیت پایه به کارشناسان در چارچوب ضوابط ابلاغی؛

ث- بررسی و اعلام نظر اولیه در خصوص درخواست‌های ارتقای صلاحیت بر اساس ضوابط و مقررات مرکز؛

ج- پیشنهاد صلاحیت‌های پایه اعطایی هر رشته به کارشناسان در آغاز فعالیت، به گروه؛

چ- بررسی صلاحیت علمی متقاضیان بدون آزمون پروانه کارشناسی؛

ح- بررسی گزارش‌های کارآموزان و اعلام نظر در خصوص آن به واحد آموزش و ارتقای مهارت معاونت؛

خ- تعیین دستمزد کارشناس در موارد ارجاعی از سوی محاکم و دستگاه‌های اجرایی به مرکز؛

د- ارائه پیشنهادهای مربوط به اصلاح تعرفه دستمزد کارشناسی در رشته مربوطه و ضوابط محاسبه آن به گروه؛

ر- تهیه دستورالعمل و چک لیست‌های اجرای قرار کارشناسی متناسب با هر موضوع و صلاحیت کارشناسی و ارائه به گروه؛

ز- سایر موارد ارجاعی از سوی معاونت یا رئیس مرکز.

ماده ۹- جلسات کمیته حسب ضرورت و متناسب با تعداد کارهای ارجاعی از سوی معاونت و گروه به دعوت رئیس کمیته و با حضور اکثریت اعضا رسمیت می‌یابد. تصمیمات کمیته با رای اکثریت اعضای حاضر در جلسه معتبر بوده و پس از تایید گروه و موافقت معاونت، لازم الاجرا می‌باشد.

تبصره- محکومیت قطعی انتظامی درجه ۴ به بالا و یا غیبت هر یک از اعضای کمیته برای حداکثر ۳ جلسه متوالی یا ۶ جلسه متناوب در ۶ ماه، موجب سلب عضویت می‌شود و معاونت ظرف یک ماه عضو جایگزین را معرفی می‌کند.

ماده ۱۰- در صورت موافقت معاونت، کمیته کشوری می‌تواند انجام وظایف مندرج در بندهای (الف)، (چ) و (ح) ماده ۸ را در سطح مراکز استانی، به هیأت مدیره استانی تفویض کند. هیأت مدیره در راستای انجام وظایف مزبور مکلف است کمیته استانی هر یک از رشته‌های کارشناسی را با عضویت ۳ تا ۵ نفر از کارشناسان با بهترین عملکرد و بالاترین صلاحیت در رشته مربوطه که دارای شرایط ذیل باشند، تشکیل دهد. اعضای کمیته‌های استانی، با حکم رییس هیأت مدیره برای مدت دو سال منصوب می‌شوند. رئیس کمیته از بین اعضای آن و توسط هیأت مدیره تعیین می‌گردد. شرایط عضویت در کمیته‌های استانی به شرح ذیل می‌باشد:

الف- دارا بودن پروانه فعال؛

ب- فقدان محکومیت قطعی انتظامی درجه ۴ به بالا طی سه سال گذشته؛

پ- عضویت در سامانه شفافیت عملکرد مرکز؛

ت- مشارکت داوطلبانه و تبرّعی در انجام وظایف و مأموریت‌های مرکز استانی؛

ث- انجام منظم تکالیف معاضدتی و کارشناسی‌های کشیک؛

تبصره ۱- هیأت مدیره صرفاً می‌تواند برای رشته‌های با بیش از ۱۰ عضو در سطح استان مربوطه، کمیته استانی تشکیل دهد. در خصوص رشته‌های فاقد کمیته استانی، رئیس هیأت مدیره یکی از اعضای آن رشته که دارای بیشترین صلاحیت است، را جهت انجام امور مربوطه منصوب می نماید.

تبصره ۲- تصمیمات کمیته استانی در چارچوب صلاحیت اعطایی پس از تأیید هیأت مدیره لازم‌الاجرا می‌باشد و توسط رئیس هیأت مدیره به کمیته کشوری ارسال می‌گردد. رئیس هیأت مدیره موظف است، مصوبات کمیته را در پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز استانی، قرار دهد.

تبصره ۳- معاونت بازرسی و امور استانهای مرکز و همچنین معاونت کارشناسی میتوانند در خصوص عضویت یا عدم عضویت هریک از کارشناسان در کمیته­های استانی با کشوری اظهار نظر نمایند و نظر ایشان لازم الاتباع است.

ماده ۱۱- درخواست‌های ارتقای صلاحیت به صورت الکترونیکی و از طریق پروفایل شخصی کارشناس در سامانه مرکز ثبت می‌شود و به کارتابل رئیس کمیته ارسال می‌گردد. کمیته به منظور احراز وجود شرایط ارتقا، گزارش‌های ارائه شده از سوی کارشناس را بررسی کرده و نظر تخصصی خود را در خصوص کیفیت گزارش‌ها و عملکرد کارشناس تهیه و به گروه ارسال می‌کند. گروه مبتنی بر نظر کمیته در خصوص اعطای صلاحیت به کارشناس، اعلام نظر کرده و به معاونت ارسال می‌کند. در صورت موافقت معاونت با اعطای صلاحیت، مراتب جهت ثبت در سیستم به واحد فناوری اطلاعات مرکز ابلاغ می‌گردد.

ماده ۱۲- صلاحیت‌های پایه کارشناس در ابتدای شروع فعالیت پس از طی دوره کارآموزی و صدور پروانه بر اساس ضوابط مربوطه از جمله تطبیق رشته تحصیلی و واحدهای درسی گذارنده شده، سوابق تجربی مرتبط، گزارش‌های ارائه شده در دوره کارآموزی و نمره ارزیابی دوره کارآموزی، توسط کمیته اعطا می‌شود. حداکثر تعداد صلاحیت کارشناس در ابتدای شروع فعالیت در هر رشته (صلاحیت پایه) و ضوابط اعطای آن، به پیشنهاد کمیته و توسط گروه پس از اخذ نظر نهایی معاونت تعیین می‌شود.

ماده ۱۳- ارتقای صلاحیت کارشناس به صورت سالانه و صرفاً برای یک مورد، در صورت وجود شرایط زیر انجام می‌شود:

الف- در رشته‌های «راه و ساختمان»، «امور ثبتی»، «حسابداری و حسابرسی»، «کشاورزی و منابع طبیعی»، «امور وسایط نقلیه موتوری زمینی (تصادفات)»، «تشخیص اصالت خط، امضا و اثر انگشت»، «برق، ماشین آلات و تأسیسات کارخانجات» و «نفقه»، ارائه حداقل ۱۰ نظریه کارشناسی در زمینه آخرین صلاحیت اعطایی و در صورتی که صلاحیت‌های پیش‌نیاز متفاوت از آخرین صلاحیت اعطایی بود، ارائه ۷ نظریه کارشناسی نیز در صلاحیت‌های پیش نیاز؛

ب- در رشته‌های «امور اقتصادی و بازرگانی»، «امور بانکی»، «بورس و اوراق بهادار»، «تأسیسات ساختمانی»، «حوادث ناشی از کار و بهداشت حرفه‌ای»، «روابط کار و کارگری و بیمه‌های اجتماعی»،«هنر، رسانه و تبلیغات»، «امور آب» و «کامپیوتر و جرایم رایانه‌ای»، ارائه حداقل ۵ نظریه کارشناسی در زمینه آخرین صلاحیت اعطایی و در صورتی که صلاحیت‌های پیش‌نیاز متفاوت از آخرین صلاحیت اعطایی بود، ارائه ۵ نظریه کارشناسی نیز در صلاحیت‌های پیش نیاز؛

پ- در سایر رشته‌ها، ارائه حداقل ۳ نظریه کارشناسی در زمینه آخرین صلاحیت اعطایی و در صورتی که صلاحیت‌های پیش‌نیاز متفاوت از آخرین صلاحیت اعطایی بود، ارائه ۲ نظریه کارشناسی نیز در صلاحیت‌های پیش نیاز؛

ت- گذراندن دوره‌های آموزش عمومی؛

ث- طی دوره‌های آموزش تخصصی مربوط به صلاحیت مورد تقاضا؛

ج- رعایت پیش‌نیاز صلاحیت‌ها؛

چ- تطبیق واحدهای درسی گذرانده شده در دانشگاه با ضوابط علمی اعطای صلاحیت مربوطه؛

ح- در خصوص صلاحیت‌های دارای شرایط خاص، طی دوره کارورزی صلاحیت‌های مورد تقاضا نزد کارشناس رسمی واجد آن صلاحیت‌ها و ارائه ۲ گزارش کارورزی در صلاحیت‌های مربوطه با تأیید کارشناس سرپرست یا انجام تکالیف معادل کارورزی.

تبصره- تعیین شرایط اخذ هر یک از صلاحیت‌ها و همچنین الزامی بودن طی دوره کارورزی و یا تکالیف معادل دوره کارورزی بر عهده کمیته مربوطه بوده و پس از تایید معاونت لازم‌الاجرا می‌باشد.

ماده ۱۴- کارشناس متقاضی ارتقای صلاحیت، درخواست کارورزی خود مشتمل بر صلاحیت‌های مورد تقاضا و کارشناس سرپرست پیشنهادی خود جهت طی دوره کارورزی نزد وی را در سامانه مرکز ثبت می‌نماید. درخواست کارورزی توسط کمیته کشوری بررسی می‌شود و در صورت رعایت پیش‌نیاز صلاحیت‌ها و تأیید کارشناس سرپرست، با آن موافقت می‌گردد.  

تبصره- کارورز می‌تواند کارشناس سرپرست خود را از بین کارشناسان مرکز و یا کانون در صورت تایید کمیته، که دارای صلاحیت مورد تقاضا بوده و حداقل سه سال از تاریخ اعطای صلاحیت آن‌ها گذشته باشد، انتخاب کند.

ماده ۱۵- طول دوره کارورزی حداقل ۳ ماه می باشد. کارورز موظف به تهیه دو گزارش کارورزی تحت نظر کارشناس سرپرست می‌باشد. گزارش کارورزی پس از تایید کارشناس سرپرست توسط کمیته بررسی و در خصوص تایید یا رد آن تصمیم‌گیری می‌شود.

 

این دستورالعمل در ۱۵ ماده و ۸ تبصره به پیشنهاد شورای عالی کارشناسان رسمی مرکز در تاریخ ۱۴۰۰/۰۴/۱۴  به تصویب رئیس مرکز رسید.